O Consello da Cultura Galega difunde a obra de Domingo Fontán, autor da pioneira Carta Xeométrica galega

O Consello dá Cultura Galega editou unha unidade didáctica dedicada a Domingo Fontán, matemático e humanista galego autor da primeira Carta xeométrica de Galicia, a pioneira destas características en España, e que co seu traballo "titánico" situou á comunidade na "avanzada" da ciencia.

Coa unidade didáctica presentada este mércores, da que se editaron mil exemplares, tratarase de achegar aos escolares galegos a obra dun matemático galego, catedrático de Matemática Sublime na UDC, que desde 1817 a 1834 dedicouse a elaborar a primeira carta xeométrica de Galicia, que se utilizou como base cartográfica para proxectos de ferrocarril ou estradas.

Na presentación da unidade didáctica, que tamén se pode descargar na páxina web da entidade, participaron a presidenta do Consello da Cultura Galega, Rosario Álvarez, o secretario xeral de Política Lingüística, Valentín García, o presidente da Real Academia Galega de Ciencias, Miguel Ángel Ríos, e unha das autoras, Elena Vázquez Cendán.

A elaboración do dossier escolar iniciouse en 2017, no momento no que se cumprían 200 anos desde que Fontán comezase a Xeométrica de Galicia. O luns, día 8, ao coincidir co aniversario 230 do seu nacemento, a unidade didáctica será presentada no colexio de Portas, por ser a localidade natal de Fontán. E pola tarde, celebrarase o Día da Ciencia, tamén dedicado a Fontán, o en Pazo de San Roque.

Uns actos cos que se porá de manifesto a relevancia "dun gran patriota, sen alharacas nin pretensións ególatras", que con "vontade de ferro" realizou unha "das obras máis titánicas" de Galicia, un Catedrático de Matemáticas Sublimes que durante 17 anos "enganchou un cabalo e percorreu Galicia" para elaborar unha carta xeométrica que a situou á "avanzada" da ciencia de España e Europa.

Así o destacou o secretario xeral de Política Lingüística, Valentín García, que enxalzou tamén o exemplo que para as próximas xeracións debe supor Domingo Fontá, unha persoa capaz de "subir 200 veces á Torre do Reloxo da Catedral para medir". A unidade didáctica abunda na figura dun intelectual que achegou unha "solución científica a un problema social, cun fondo sinal político", que iniciou o seu traballo ante a necesidade de que Galicia estivese comunicada, con infraestruturas como o tren, para as que se necesitaba que se coñecese a súa xeografía.

Elena Vázquez, unha das responsables da unidade, incide así en destacar a "suma de saberes" que exemplifica Domingo Fontán, capaz de desenvolver un proxecto que implicou matemática, historia ou xeografía. O mesmo obxectivo perséguese, precisamente, no traballo dedicado aos colexios, que inclúe actividades, como un crebacabezas, co que os escolares poderán entender a aplicación práctica de disciplinas como a trigonometría.

Domingo Fontán foi o autor do primeiro mapa de Galicia pero tamén da primeira representación xeográfica que houbo en España. Entre 1820 mediu unha base de 2.291 metros na estrada de Santiago á Coruña, entre Formarís e A Sionlla, coa que iniciou a súa triangulación, nun traballo que concluíu coa impresión da carta en 1845.

Conseguiu vincular así as dúas culturas, a dun Matemático que antes se licenciou en Filosofía e Artes e que "non escatimou a súa actividade política", compaxinando disciplinas que Rosario Álvarez cre que deben permitir comnprender que "hai que dar a man entre as dúas culturas, non só a humanística" senón tamén a científica.

METODOLOXÍA

A Torre do Reloxo da Catedral de Santiago foi o punto cero de referencia das medicións coas que Domingo Fontán foi construíndo unha malla triangular con vértices nos cumes dos montes e promontorios. Seguiu a esca 1:100.000 o que a converteu no primeiro mapa construído en España utilizando medidas xeodésicas rigorosas con base científica.

SECCIÓN DE CIENCIA, NATUREZA E SOCIEDADE

A Sección de Ciencia, Natureza e Sociedade, coordinada por Elena Vázquez Cendón, ten entre as súas áreas de actuación a elaboración de materiais e recursos didácticos como é o proxecto 'Álbum dá Ciencia', unha completa base de datos con biografías de científicos e científicas galegas, ou a publicación de varias bandas deseñadas.