Martiño Noriega: “Detrás de Bugallo hai intereses urbanísticos, de grandes contratas e dos dous grandes xornais da cidade”

Está sendo unha campaña dura?

Si. Unha campaña intensa. Nós fiamos o resultado final ao desenvolvemento da campaña sendo tamén conscientes de que hai un espazo moi igualado máis alá do que din algunhas enquisas manipuladas. E somos conscintes de que hai posibilidades de reeditar a alcaldía. Por iso traballamos intensamente para estar nesa foto finish.

E que tes para vender e convencer a eses milleiros de indecisos?

Pois un proxecto honesto de catro anos e que, a pesar do ruído de fondo, normalizou un concello que viña dun mandato terrible con tres alcaldes e múltiples casos de corrupción. Un proxecto que diminuíu a débeda municipal de 47 millóns a 25 e que iso non foi un obstáculo para duplicar gasto social e facer unha aposta importante pola cultura, pola recuperación de espazos naturais, como o do Sar, e polo desbloqueo de grandes proxectos de infraestruturas e mantemento. Ademais captamos máis de 20 millóns de euros en fondos europeos en seis proxectos. E creo, e non é porque o diga eu, que é unha cidade que está mellor que hai catro anos e que hai oito. Todos os datos oficiais indican iso. O concello está máis saneado. Ten debuxado claramente un vieiro ecosocial e de dinamización cultural con moita participación social. Por iso cremos que precisamos catro anos máis. Nos sementamos e recollemos parcialmente. E non queremos que o sementado a recollen outras forzas políticas porque cremos que nós temos a suficiente liberdade con respecto aos poderes fácticos como para debernos só aos veciños e veciñas de Compostela. 

Falas de poderes fácticos, pero diso xa che pregunto despois. Tamén de cousas que estades facendo. Pero dá a sensación que ese monte de cousas das que falas chegaron tarde.  E por que se chegou tarde?

En primeiro lugar porque a maquinaria institucional estaba moi golpeada e hai un déficit de persoal pola taxa de reposición. E reactivar toda esa maquinaria e, ademais, captar fondos europeos que por cuestións de tramitación só se puideron aplicar no segundo tramo do mandato pois explica que moitas das actuacións que se están realizando pois estean en marcha. Eu preferiría que se tiveran adiantado un ano máis de mandato pero moitas veces o desexo non se acompaña coa realidade.

E non pode ser tamén, Martiño, porque a o teu equipo era imberbe en temas de xestión?

Eu non coloco o foco aí. Non creo que sexa por iso. De feito eu ao meu equipo díxenlles, cando chegamos, algo así como que a nós nos tocaba marcar criterio político. Eu viña cunha experiencia de oito anos na administración local. E que máis alá de marcar impulso e facer seguemento dese impulso e de ser coherente co programa presentado, logo había unha maquinaria administrativa que funcionaba de xeito normalizado. E resultou que non era así. A diagnose pola miña banda, que formaba parte dunha experiencia previa, non coincidiu neste caso. E iso aínda segue sendo un asunto pendente. A prestación de servizo na propia casa, é dicir, do concello, dos veciños e veciñas, e en determinados departamentos. É certo que aí hai moito traballador e traballadora que teñen que facer máis con menos porque hai menos persoal, unha plantilla envellecida, falta de cuestións básicas como é a administración electrónica que agora se está instalando. Isto todo é un sumatorio. Pero eu non quero comprar o discurso de que para ser representante da túa cidade teñas que facer unha licenciatura. Eu creo que tivo algo moi positivo a nosa experiencia e é que distintas persoas, de distintos orientacións laborais osixenaran este concello e practicaran a honestidade. Hai catro anos a principal preocupación dos veciños era a corrupción e a día de hoxe non se fala diso. Os debates son outros.

Pero ese debate que vos levou ao poder hai catro anos está normalizado pero a xente semella que xa non volo recoñece, nin o premia...

Porque eu creo que honestidade debería darse por suposta. E, sobre todo, cando veñas do exemplo anterior. Eu non creo que a xente teña que premiar a honestidade. Xa se presupón e no noso caso executouse de xeito escrupuloso e é por iso que a corrupción desapareceu de entre os dez principais problemas da cidade.

Pero hai outros importantes tamén?

Si, certo. Está mantemento dalgúns barrios, mobilidade.

E desapareceu a corrupción e semella que hai impresión de desorganización...

Non. Eu penso que o concello ten un problema estrutural nalgunhas áreas. Unhas melloraron, nomeadamente, a de Espazo cidadán de Urbanismo, na tramitación urbanística, e o motor de tramitación de obra pública vai máis lento do que é o impulso político. Algunhas melloraron pero outras seguen como hai dez ou quince anos.

Non sei se queres dicirme que hai alguén dentro da casa que xoga a favor do inimigo...

Non, non creo que haxa cuestións políticas. Pode haber en certos momentos un desleixo pola falta de recursos, pola non substitución de persoal. Póñoche un exemplo; a maior parte das plantillas teñen un 20% menos de efectivos. A media de idade disparouse. A xente ten que facer máis con menos. Por iso non creo que se trate de resistencia política, senón mal funcionamento dos circuítos e da estrutura, na que se avanzou, pero segue sendo asignatura pendente.

Entendín que chegaches de Teo optimista...

Non optimista, precavido.

Pero non pecaches de optimismo pensando que aquí se ían facer as cousas coma en Teo ou que podías trasladar o modelo de Teo a Santiago?

Eu entrei en Teo cando viña dun modelo caciquil tradicional con xente como Armando Blanco. É certo que falamos de dimensións diferentes e revertir ese proceso foi fácil pero custounos o primeiro mandato. Foi no segundo onde recollemos todo o traballo. Por iso digo que, en Santiago, cando captamos 20 millóns de euros de fondos europeos son fondos que van repercutir na cidade. Algúns efectos xa se están vendo como o ascensor de Triacastela, Castrón d'Ouro. E hai proxectos lanzados e estou convencido que nun segundo mandato todo eses proxectos sementados vanse recoller e vanse visivilizar. Pero, para iso, ten que continuar este proxecto político. E, por iso, ese é o principal obxectivo desta campaña. 

E ti cres que iso a xente vaino valorar?

Pois direicho o 26 de maio.

Pero supuño que agora serás optimista e confías en que a xente saiba valorar ese traballo, digo eu?

Eu, a diferencia do que escoito en determinados altofalantes mediaticos, si que percibo bo trato. Sempre me sentín ben tratado nos barrios e na cidade e que a campaña vai ser decisiva e vai estar moi igualada. Pero tamén percibo que hai xente, poderes, que están debuxando outra realidade para evitar que entremos no partido e que haxa un cambio de alcalde sen ir a urnas. 

Aí falas dos poderes fácticos. E vou a iso agora que o deixei pendente. Ponlle nome a eses poderes fácticos

Non son tanto grandes poderes económicos da cidade que tiveron con nós unha relación razonable, como grandes contratas do concello, determinados medios de comunicación e algunhas estruturas sociopolíticas.

 

"El Correo Gallego é un medio que, desde o minuto 0 non só difamou e excluíu á representación lexítima da cidade, senón que a min persoalmente chegoume a demandar"

E ti cres que eses poderes poden cambiar a decisión dos cidadáns?

Levan catro anos tentando que iso aconteza. Eu son pai dunha nena de case cinco anos e dun bebé de once meses e ao mes de chegar aquí tiña a paternidade de todos os problemas estruturais e de mantemento da cidade como as famosas fochancas. E só levabamos tres semanas. Tivemos un foco permanente desde o minuto 0 que algún día se estudará nas escolas de xornalismo. Lévano tentando e un exponse a ese foco e que está nun espazo de incomodidade, pero, polo menos, non lle debo nada a ninguén e que a miña liberdade é innegociable e está ao servizo dos veciños e veciñas da cidade.

Pero poñamos nomes a eses poderes mediaticos e deixemonos de eufemismos; El Correo Gallego e La Voz de Galicia, por exemplo?

Si, nomeadamente, El Correo Gallego desde o minuto 0. É certo que o comportamento de La Voz está fixado máis en posicións de empresa, máis sutil e que, ás veces, é máis efectivo. Pero El Correo Gallego é un medio que, desde o minuto 0 non só difamou e excluíu á representación lexítima da cidade, senón que a min persoalmente chegoume a demandar por publicar cousas en redes sociais buscando unha inhabilitación que nunca se deu porque todo quedou arquivado. Pero iso é indicativo ata onde un determinado poder está disposto a facer que é levar todo por diante, mesmo a vontade dos veciños e veciñas que foron os que me elixiron para ter a responsabilidade do concello.

En todo caso, a ese xornal en concreto xa lle chaman “a folla parroquial” antes de que chegaras ti ao poder. E eu, persoalmente, non creo que este medio ou La Voz sexan os causantes de que sexas desaloxado da alcaldía. Haberá tamén que analizar problemas internos ou facer autocrítica, non?

É máis unha atmósfera, a creación dun hábitat. Pero eu non digo que vaia a haber cambio de goberno en Santiago. Eu só digo os elementos aos que nos enfrontamos á hora de poder proxectar as nosas ideas e propostas con liberdade. A nós o que nos avala é a rúa. Todas as visitas aos barrios, ás rúas, os encontros ao vivo, os orzamentos participativos era o único xeito de reflectir as accións positivas de goberno que nunca acababan de ser recollidas. A fórmula é clara; potencias e imputas paternidades, silencias cousas positivas, fas da tramitación administrativa unha cuestión de espazo político e tentas acabar co que son os perfís persoais da xente. Pero, dito isto, nós o compensamos co único espazo que nos quedaba; a rúa, o boca a boca, falar, ter un contacto grande coa xente.

Falas da rúa e eu unha das críticas que che vou facer é, precisamente, esa. Chegaches sendo un home da rúa e semella que agora no final da lexislatura esa figura semella máis desgastada...

Eu non comparto a túa opinión.

"Eu estiven na rúa, estiven nos barrios. Igual non nove veces en todos. Algúns máis e outros menos. E, de feito, coñezo as críticas de todos eles"

Obviamente. E sería de parvos que o admitiras

Eu penso que Santiago ten un perfil diferente e propio que non coincide co seu número de habitantes. Ten unha gran carga simbólica. É un pequeno Vaticano, como diría Bertone. A carga de representación institucional, tanto co Goberno galego como no corpo diplomático, como coa Igrexa ou a Universidade non é comparable con ningunha cidade, e iso absorve moita axenda e moitas enerxías, pero non é certo que iso me impida estar na rúa. Agora se nos di a todos que só saimos aos barrios en época electoral. Eu hoxe estiven na Almáciga e, entre unhas cousas e outras, debía ser a novena visita que fixen alí. Non é que eu desaparecera catro anos e volvera a aparecer. Eu estiven na rúa, estiven nos barrios. Igual non nove veces en todos. Algúns máis e outros menos. E, de feito, coñezo as críticas de todos eles. E isto xa é unha cuestión, non xa de vontade política, que tamén, senón de supervivencia política. Senón chegamos a máis sitios foi por unha cuestión de enerxía e tempo porque a carga de traballo destes catro anos foi terrible e creo que nos marcará a todos e todas pola enerxía que nos consumiu.

Quen non che conoce, e eu a ti xa che coñezo da época da universidade, pode ter a impresión que es un pouco soberbio... Igual esa non é a palabra adecuada, quizais, distante. E eu creo que iso é pola túa timidez

Pode ser....

E ti es consciente de que a xente pode interpretar esta forma de ser túa como que es unha persoa distante ou soberbia –algo que tamén lle pasa a Agustín Hernández--, en comparación con Bugallo que semella unha persoa máis cercana, por exemplo?

O que pasa é que non poderás atopar nunca a ningunha persoa que che diga que fun impermeable a calquera petición de encontro ou establecer vasos comunicantes. A xente amiga e non tan amiga dime que gaño nas distancias curtas. Si que é certo que hai un determinado perfil, que se pode alcumar dentro das coordinadas populistas, de exhibición, que a min é certo que me custa máis. Dito isto, se algo se caracterizou o concello estes anos foi pola accesibilidade permanente as 24 horas. E iso permitiume ter moi boas relacións con moitos sectores da cidade que, mesmo, non son políticamente afins a ti. É certo que noutros perfiles outra xente funciona mellor, pero iso xa é cuestión de caracteres. Eu teño 44 anos e non creo que agora mude a miña forma de ser porque é consubstancial a min. Son moi asequible, pero nada exhibicionista en público.

Efectivamente. Trátase de formas de ser persoal. Falas agora de Bugallo. Como o ves a el nesta campaña?

Pois creo que Bugallo ten o vento de cola a favor das eleccións xerais e logo apostouno todo a unha estratexia ou convición persoal que é xogar toda esta campaña a converterse no voto útil, polo menos, dunha parte importante da dereita da cidade.

"Hai figuras no goberno de Bugallo moi cuestionables, que seguen agora na sombra, como é Bernardino Rama"

Da dereita, pero da esquerda tamén...

Si, pero o marco declarativo e propositivo é o que leva defendendo a dereita estes catro anos. Podo poñerche varios exemplos. As críticas desde que chegou foi a posición de laicidade respecto á Igrexa e, curiosamente, a pesar diso, mantemos moi boas relacións coa Igrexa en Santiago. A cuestión de facer propostas como máis cámaras de vixianza en Santiago cando a rede que hai foi a que el impulsou e que nós melloramos tamén entendendo que non se pode facer da cidade un gran irmán. A recuperación de obras faraónicas na cidade, como o teleférico, cando hai moitos barrios con moitas necesidades. Propostas que sabe que son inviables porque el foi alcalde e non as fixo. E tamén está o de non poñer incómodas ás grandes contratas da cidade con situacións que se deron neste mandato coa recuperación da ORA da grúa, o da asesoría xurídica ou, agora, coa comisión creada para a remunicipalización da auga. Entón eu creo que Bugallo non o fai tanto como estratexia, senón para mandar unha mensaxe que é: “Se o PP está desafiuzado eu son o voso home para impedir o cambio que aconteceu en 2015” e establecer unha cidade de orde baixo os parámetros da dereita. E logo el xogo a unha situación de edulcarar as lembranzas da súa época de alcalde cando en 2011 tiña un proxecto esgotado e por iso foi desaloxado da alcaldía cunha maioría de Conde Roa. Tivo unha xestión do desenvolvemento urbanístico canto menos cuestionable e cuns prezos de burbulla inmobiliaria que expulsaron a moita xente nova a outros concellos. Hai figuras no seu goberno moi cuestionables, que seguen agora na sombra, como é Bernardino Rama, e nese sentido, a min preocupame que a cidade poida pensar que esa volta ao pasado pode dar réditos cando eu estou convencido de que non porque o proxecto político estaba esgotado no 2011 e porque os tempos son diferentes. Agora hai unha recuperación, hai políticas sociais activadas porque houbo moita xente en risco de exclusión, a cidade segue necesitando actuacións en barrios e recuperar a xestión sobre concesións moi importantes, como a da auga, que leva 36 anos con prórrogas e grandes beneficios empresariais e sen saneamento, nin auga en partes da cidade. E iso é o que nos leva a seguir loitando. Se me dis que nós representamos un proxecto de esquerdas, máis social, co que podería sentirse identificados votantes socialistas do espectro de Mercedes Rosón ou Sindo, ou outra xente, pois hai moita sintonía. Pero este sector está agora pregado á estratexia de Bugallo que é de voto útil. E por iso nós facemos unha chamada ao voto útil da esquerda (para que a cidade non se venda aos poderes fácticos e grandes medios de comunicación).

É curioso o das chamadas ao voto útil que se escoita no PP, no PSOE e ata no BNG que insistiu moito niso na campaña das Xerais sen acadar nada...

Pero é que nestes momentos o debate é sinxelo. Ou un modelo de cidade que representa un retorno atrás nos plantexamentos cunha gran dose de conservadurismo que é o que representa ese PSOE vello de Pepe Bugallo, ou completar o traballo destes catro anos de cambio da cidade liderado por min. Esa é a elección. E é que non hai outra alternativa en canto á alcaldía. E logo, se o BNG aspira a reforzar a súa posición subsidiaria dunha cor que sexa no campo da esquerda, aínda que non tivo ningún problema en pactar co PSOE nas deputacións e ter vicepresidencias e tivo todos os problemas do mundo para pactar un goberno en Santiago con Compostela Aberta. Iso é lexítimo, pero aí non se vai a elixir a cidade. E o PP nestes momentos está nunha actitude de pasividade porque son conscientes de que hai un sector que está xogando a favorecer a Bugallo como mal menor. Por iso a chamada ao voto útil.

Ousexa ti fas chamada útil neste caso contra o PSOE...

Non fago chamada ao voto útil en representación do que entendo que é un espazo progresista, plural, transversal e non sectario e no que Compostela Aberta ten un papel importante. Por iso fago unha chamada a esa xente realmente de esquerdas ou socialista que votou a Pedro Sánchez para evitar a chegada da extrema dereita, ou a eses veciños e veciñas que cren no valor da cultura ou do país e que poden ser próximos ao BNG. E tamén lembrarlle aos votantes que Bugallo apostou por Susana Díaz, por Méndez Romeu, e non por Pedro Sánchez, nin por Caballero.

Pero é el quen lidera o PSOE en Santiago

Porque supoño que será unha cuestión de cálculo electoral.

E estás convencido de que con Bugallo volverán os poderes fácticos a controlar a cidade?

Eu creo que detrás de Bugallo están algúns poderes fácticos. Non teño a menor dúbida.

E volvemos a puntualizar; grandes xornais ou outros poderes fácticos?

Detrás de Bugallo hai intereses urbanísticos, intereses de grandes contratos do concello e conta co apoio das dúas principais cabeceiras da cidade. Non digo nada que non se vexa todos os días. E supoño que eses sectores están tranquilos porque cren que el pode ser ese “home de orde” que buscan para defender eses intereses concretos.

E que lle dirías entón a eses votantes socialistas que apostaron polos valores de Pedro Sánchez que, xustamente, loitou contra eses poderes fácticos?

Pois que hai una traballo lanzado de valores sociais e humanización da cidade e que senos dan a confianza outros catro anos máis sentiranse moi orgullosos do traballo que se fixo e se fará nesta cidade en clave social, de infraestruturas, de actuacións en barrios, de accións culturais e medioambientais e de participación da xente. E, sobre todo, dun goberno que actúa sen presións dos grandes poderes e mirando sempre polo público. É un espazo de liberdade que non ten ninguén, que nos fai pagar un prezo, pero que non teñen outros e que nos serve para dicirlle aos veciños que nós nos debemos a eles e non a ningún outro poder.

"Cando tentei intermediar en En Marea era consciente de que tiña pouco que gañar e moito que perder"

Cambiando xa radicalmente de tema pero relacionado con isto. Eu xa teño escrito en varias crónicas que, en parte, ti estás pagando o prezo de terte involucrado de cheo, nas leas internas de En Marea, sobre todo ao principio. Cres que isto finalmente te vai pasar factura?

Eu era consciente cando fixen iso de que tiña pouco que gañar e moito que perder. O que pasa é que  tiña unha responsabilidade na construcción do espazo desde a rutura do BNG e a constitución de AGE. E, desde entón, estou a feito a intermediar e a participar en consensos. E era consciente de que se todos e todas chegamos ao goberno das cidades era porque detrás había un movemento de fondo que ía máis alá das cidades, senón un movemento nacional de cambio do país. E a miña intermediación buscaba brindar o espazo galego para que a día de hoxe non se sera a situación que se está a dar. O obxectivo era poder chegar ás municipais cun espazo galego pacificado que sumara. Pero é certo que chegamos sen que iso acontecera.

Efectivamente, porque o resultado, como algúns vaticinamos, é completamente o oposto. En Marea por un lado, Podemos e EU polo outro e unhas cidades do cambio na Coruña e Compostela por libre...

As cidades do cambio, na medida que teñen espazos unitarios e na medida en que non hai fragmentación do espazo, o que fixeron foi blindarse por unha pura cuestión de supervivencia. Senón fomos quen de intermediar a nivel nacional, pois o mellor foi blindarse. Pero eu fun consciente dos riscos e porfiei en que a intermediación sairía mellor do que saíu.

E insisto. Non cres que iso che vai pasar factura?

É posible, pero a día de hoxe hai problemas que teñen solucións e desgrazas que non as teñen. 

Por certo, Pablo Iglesias vai a Vigo, pero non a Santiago. E iso?

Non temos nestes momentos unha campaña estruturada en apoios doutros espazos políticos. Temos moitisimos actos sectoriais, iso si, con máis de 40 encontros en barrios e asociacións e tres e catro actos centrais do que xa tivemos a presentación da candidatura, inicio de campaña. Falta outro acto e logo o peche.  Por iso non está estruturado outro vector que é un apoio do exterior, entendido coma alén do local. Con todo, non pecho ningunha cuestión, pero estamos centrado nas nosas potencialidades locais.

Supoño que tes en mente gañar. Se isto é así, pediraslle ao PSOE e ao Bloque que gobernen contigo?

Eu creo que foi unha asignatura pendente do anterior mandato. Eu creo que este novo mandato tería que ser o mandato dun goberno estable e de coalición no que aspiramos a liderar o espazo.

 

"Eu estou convencido de que tanto Rubén como Goreti terían enriquecido o grupo de goberno"

Entón foi un erro non pedirlle ao PSOE que entrara no teu goberno?

Eu creo que desde o minuto 0 todos eramos conscientes, e así se nos explicitou, de que o PSOE sentía usurpar o seu espazo político e non ía dar osíxeno ao espazo de Compostela Aberta máis alá de apoios puntuais. É certo que nun momento, tanto inicialmente, como ao ano de mandato, fixemoslle unha oferta expresa ao BNG que se tratou nun consello local desta formación con negativa a entrar. E eu creo que non foi tanto pola dinámica local do BNG, senón por estratexia partidaria de non entrar no goberno local. Foi unha pena, porque a suma dos dous garantizaba goberno municipal e eu aí falei directamente con Rubén Cela e Goreti e díxenlle que era necesario que se involucraran e xestionaran as áreas que consideraran necesarias e axudar na dinámica de gobernabilidade. E eu estou convencido de que tanto Rubén como Goreti terían enriquecido o grupo de goberno. Ao final primaron outras estratexias porque senón non se entende porque o BNG goberna co PSOE as deputacións e non con nós ou con outros espazos do cambio.

Home, supoño que pesa moito o que aconteceu en Amio coa ruptura do BNG e, sobre todo, vendetas persoais...

Si, pero mesmo nese sentido a propia configuración de Compostela Aberta ten moitos vasos comunicantes co BNG. Mesmo a miña relación con moita xente do BNG, lóxico, logo de estar militando nesa formación 18 anos. Eu máis alá de feridas e de estratexias, o lóxico tería sido que houbera un goberno conxunto. E esa é a nosa aspiración.

E se vós non liderades agora novamente o cambio. Que faredes?

Pois nin por activa, nin por pasiva imos favorecer un goberno da dereita.

E entrariades nun goberno co PSOE?

Iso terá que decidilo Compostela Aberta.

E Martiño Noriega?

Martiño Noriega aproveitará as súas victorias, pero das súas derrotas non é propietario ninguén individualmente. Se hai unha vitoria haberá un exercicio de responsaiblidade e o meu compromiso coa cidade será completo para completar o ciclo de oito anos como dixen sempre. Se hai unha situación de derrota, aí, a maiores da miña opinión, tamén dependerá da lectura política que se faga no espazo político. E quen sexa soberbio dicindo que seguirá e que tamén é soberbio porque non asume os debates colectivos que se poidan dar nun espazo político.