Emigrante galega en Brasil: "Falar da emigración é falar da miña vida"

Un grupo de mulleres maiores que no seu día emigraron de Galicia puideron contar e intercambiar as súas experiencias vitais este martes con alumnos de 2º de ESO do IES Frei Martín Sarmiento de Pontevedra, grazas a dous programas impulsados por Afundación.

Trátase das iniciativas intergeneracionales 'Fálame dá emigración' e 'Falamos dá escola', que volveron este ano despois de levar interrompidas desde 2020 como consecuencia da pandemia.

María José Pérez e Carmen Liste, dúas das mulleres participantes no proxecto que décadas atrás se marcharon a Brasil e Francia, respectivamente, mostráronse moi agradecidas por este programa e polo "moito interese" co que os estudantes escoitan as súas historias.

"Falar cos nenos é moi gratificante, moi distinto", expresou Liste, nunha rolda de prensa celebrada este martes no instituto pontevedrés acompañada da vicedirectora, Belén Padrón, e a coordinadora da área de Maiores de Afundación, Sabela Couceiro.

Desde o inicio destes programas, participaron case 4.500 estudantes de Secundaria e Bacharelato de centros de toda Galicia, así como 164 maiores voluntarios que son socios dos 'Espazos +60' da obra social de Abanca.

As accións desenvólvense en centros escolares situados nas localidades, e a súa área de influencia, nas que Afundación conta cun destes espazos: o sete principais cidades galegas e as poboacións de Viveiro, Betanzos, Pontedeume e Monforte de Lemos.

Sabela Couceiro mostrou a súa "satisfacción" de poder retomar tras a pandemia estas iniciativas que permiten "enriquecer o diálogo" intergeneracional, no que os participantes atopan "moitas inquietudes, moitos puntos en común".

No transcurso do proxecto, hai un primeiro encontro na aula no que os maiores lles explican as súas vivencias. Tras isto, convídase os alumnos a falar con persoas da súa familia que tivesen experiencias similares para logo, nunha segunda fase --a que se desenvolveu este martes no IES Frei Martín Sarmiento--, establecer un diálogo cos maiores participantes no programa.

DESENVOLVER "EMPATÍA"

"Conseguen conectar con eles, motivalos e que desenvolvan empatía coas persoas que lles están contando ese relato", valorou a responsable de Maiores de Afundación. Pola súa banda, a vicedirectora enmarcou a participación do centro nestas iniciativas no 'Plan Proxecta' da Xunta. Así, permite aos alumnos, "desde unha maneira interdisciplinar, convivir desde outras experiencias" e "porse na pel" dos maiores emigrantes.

"Agora vivimos un proceso recollendo xente inmigrante doutros países escapada das guerras, persoas que veñen de situacións que non vivimos hoxe en día", subliñou Padrón, para xustificar que este intercambio lles achega "unha visión diversa" da sociedade.

EXPERIENCIA EN BRASIL

María José Pérez é unha muller galega --o seu avó era de Ponte Caldelas-- cuxa familia emigrou a Brasil, onde residiu en diferentes localidades entre 1958 e 1967. Nun perfecto galego con marcado acento brasileiro, María José conta que falar cos mozos sobre a emigración faille sentirse "moi ben" porque nota "que teñen moito interese" e "moito que contar". "Falar de emigración é falar da miña vida", resumiu.

Confésalles aos alumnos sobre "o difícil que foi o comezo" da súa vida en Brasil. E é que por aquel entón "estaban os que ían facer unha fortuna" a Latinoamérica e "os que non faciamos ningunha", o cal foi o seu caso.

Tanto é así, que María José recoñece que a emigración da súa familia "tivo unha parte negativa", porque se volveron despois de que morresen dous irmáns do seu pai. Durante a súa estancia no país, a familia viviu en diferentes zonas e chegou a ser veciña de Pelei na cidade de Santos.

Ademais, a pesar de que viviu o golpe de estado de Brasil en 1964, volveu a España aínda coa ditadura franquista e notou que o país "estaba 40 anos atrasado". María José está a escribir un libro chamado 'Diario de abordo', no que espera recoller "todas esas cousas do día a día dunha emigrante fose da súa terra".

ESTRADENSE EN FRANCIA

Moi distinta foi a experiencia de Carmen Liste, orixinal dunha aldea da Estrada que emigrou a Francia co seu marido en 1964 e volveu oito anos despois, en 1972, con dous fillos pequenos. "Para min foi moi positiva a experiencia", destacou, en contraposición coa súa compañeira.

Segundo ela mesma cóntao, marcharse ao país veciño supuxo "mellorar" en moitos aspectos, polo que, á súa volta, "botaba en falta avances" que en España non había. Sobre a súa participación no programa de Afundación, Carmen recoñece que lle fai levantarse "con ilusión" porque, a pesar de que ten sete netos, "case sempre" está rodeada de "xente maior" e falar con nenos parécelle "moi gratificante".

DIÁLOGO COS ESTUDANTES

Tras a rolda de prensa, María José e Carmen han ido cara á biblioteca do instituto para atoparse con varios grupos de alumnos de 2º de ESO que lles expuxeron preguntas e estableceron con elas conversacións e reflexións non só sobre o pasado, senón tamén sobre o presente.

Precisamente, con María José, os menores comentaban a situación política de Brasil, desde as vivencias da muller coa ditadura, na que "todos roubaban" --comenta ela--, ata os mandatos de Lula dá Silva, Dilma Rousseff e Jair Bolsonaro.

Carmen Liste, pola súa banda, contoulles as vantaxes e desvantaxes que supuxo para ela a emigración, principalmente en todo o que tiña que ver coa lingua francesa --que aínda domina-- e a ausencia das tecnoloxías actuais para poder manter contacto cos seus.

María del Carmen González, outra pontevedresa participante na iniciativa que estivo tres anos en Inglaterra, conta aos adolescentes que se marchou para aprender inglés despois de acabar a carreira de Maxisterio.

Entre os alumnos tamén había quen conta coa experiencia contraria, é dicir, de pertencer a unha familia inmigrante. É o caso de Mario Alexander Ramos, chegado desde O Salvador, e Samuel Branco, de Venezuela. Para eles, este programa supón coñecer a persoas que algunha vez pasaron por vivencias similares.

María del Carmen González, unha muller que emigrou a Inglaterra conta as súas vivencias a alumnos do IES Frei Martín Sarmiento de Pontevedra que participan nun programa de Afundación. | Fonte: Europa Press