Feministas católicas reclaman igualdade dentro da Igrexa: "Non podemos seguir fóra dos círculos de poder"

A finais da década dos 90 o Papa Xoán Paulo II publicou unha Carta Apostólica na que pechaba a porta "de forma definitiva e irrevogable" ao sacerdocio feminino; un documento no que se recomendaba "que as nenas non subisen nin ao altar". "Ninguén fixo caso pero o feito de que o dixese foi un chispazo. Aí as mulleres dixeron: Temos que facer algo".

Así relata a Europa Press Marisa Vidal, teóloga feminista e presidenta da Asociación Abrandares Cristiás Galegas-Exeria, o nacemento en 1996 dunha asociación "circular e participativa", formada por --tal e como elas mesmas defínense-- "mulleres católicas, galegas e feministas" que buscan a igualdade no seo da Igrexa.

"Si, somos feministas, loitamos polos nosos dereitos. Noutros estamentos polo menos a igualdade está sobre o papel, aínda que logo as cousas non sexan tan fáciles, pero na Igrexa, non temos nin iso", afirma Elvira Santos, tesoureira da asociación.

O feminismo, "aínda sen porlle esa palabra", sempre estivo presente na vida de Elvira, a primeira muller na Coruña nunha clase de Profesor Mercantil ("unha profesión que xa non existe"), que a finais dos anos 60 sacou praza para traballar na Xunta de Porto de Marín e que foi testemuña dos ataques "machistas" por parte de xefes e compañeiros á primeira directora xeral do Ministerio. "Todo iso foi, dentro de min, removéndome. Que está a pasar aquí?", conta.

Con esa axitación, e cos períodos de formación que organizaban as mulleres cristiás galegas, empezou a "facer unha reflexión profunda, a atopar resposta a esas inquietudes". Para Marisa houbo "diferentes malestares". "Levo na Igrexa toda a vida e cando che dicían, 'ti aí quieta', iso picaba. Pero descubrir a teoloxía feminista foi o clic. Lembro un encontro en 2001 no Monte do Gozo con 350 mulleres, falando de cristoloxía feminista e pensar: isto era".

CONTRA O CLERICALISMO

Para que Exeria empregar palabras como patriarcado sen ambaxes, a viaxe non foi só persoal, tamén houbo toda unha aprendizaxe dentro da propia asociación, que conta xa con 27 anos de traxectoria. "Tivemos que crecer, que entender o que significaba ser cristiá e feminista. Do feminismo eu sabía moi pouco, aínda que tiña moitas intuicións, pero a base de ler e reunirnos, comprendemos que era algo lóxico porque o cristianismo é realmente iso, a igualdade entre todos. O que pasa é que, como no resto, ao longo dos séculos as cousas foron inclinándose máis para un lado que para outro", relata Elvira.

Preguntadas polas súas pretensións, matizan enseguida que non se trata, "como moitos pensan", de que queiran "ser curas". "Non. Queremos ser o que queiramos ser", declara a tesoureira, que asegura que a Igrexa xa non pode deixar fóra dos estamentos de poder á muller.

"Eu non quero mulleres ordenadas só para que fagan o mesmo que eles. Non chegamos ata aquí só para poder pornos unha casulla", intervén Marisa. Avogan por outro tipo de presbiterado, que sexa de servizo e en base a unha comunidade de iguais.

As mulleres católicas, explica a teóloga, están en contra do clericalismo, "o mal máis grande que está na base dos abusos". "Todo se basea en darlle toda a potestade ao clero e iso non era así nun principio. Xesús predicou unha revolución no xudaísmo que precisamente buscaba acabar coa clase sacerdotal", xustifica.

Argumenta que tiña sentido na Idade Media, dado que a Igrexa debía encaixar nunha sociedade organizada jerárquicamente. "Non sería lóxico pensar nunha institución organizada ao contrario da súa sociedade, e iso é xusto o que ocorre hoxe. E iso estanos matando", lamenta.

O cambio, inciden, debe empezar pola propia liturxia. "Non pensamos igual agora que fai x séculos. Hai que revisar os textos bíblicos, non para corrixilos, senón para actualizalos", sinala Elvira. "Non se poden dicir cousas como 'Marido, ama á túa muller, e Muller, sométeche ao teu marido. Iso non se pode proclamar hoxe".

"A liturxia configúranos e non se cuestiona. Non hai sentido crítico", intervén Marisa. Apostan tamén por unha linguaxe "comprensible e coherente coa crenza" para que á xente lle chegue. Elvira mesmo vai máis aló e insta a "aclarar esa imaxe dun Deus tan masculino e poderoso" e buscar caras máis plurais.

"NON QUEDA MÁIS REMEDIO QUE ESCOITAR"

Aproban os pasos dados polo Papa Francisco, "interesantes, valentes e que non son tan tímidos como parecen". "Este home está a acometer, ás ocultas, unha reforma total da curia. Se podemos facer panca nalgún momento, será cando a estrutura poida responder a esa panca", apunta Marisa.

Sen estas transformacións, non vaticinan un futuro moi halagüeño para a Igrexa, con cada vez menos adeptos. "Este é o momento en que a xerarquía eclesiástica debe escoitar o que temos que dicir. Se non queren cambiar, o último que apague a luz".

Elvira intercede, máis optimista: "Eu quero pensar que non haberá un último que apague a luz, que haberá outros antes que acendan outras. O triste é que escoiten porque non lles quede máis remedio, porque se non, teñen que pechar. Porque as que estamos a soster a Igrexa, na base, somos as mulleres".

A invisibilidade, aceptan, é algo que vai aparellado ao binomio 'feminista católica', incomprensión que moitas veces atopan tamén no propio movemento. Nisto inflúe, segundo relata Marisa, o pasado franquista de España. "A Igrexa estivo moi identificada con Franco. E aínda chegas a calquera sitio e dis que es cristián e sorpréndense porque parecías de esquerdas. Esa identificación coa dereita, co conservador, tamén nos xoga en contra".

REVOLTA DAS MULLERES

Iso e o descoñecemento da Igrexa en xeral, e de cristiás feministas de séculos pasados en particular, tampouco axuda á causa. "Agora empézanse a dar pasos, está a descubrirse a estas figuras dentro do feminismo, pero é verdade que se segue valorando menos", recoñece Elvira.

Admite Marisa que a súa é unha posición complicada, de estar ao fío de todo. "Forma parte da nosa identidade, estar na fronteira. Do feminismo, de laicos e crentes. E coa polarización que hai, isto é ir contracorriente e é difícil. Márcannos unha axenda a nivel político e social onde todo é branco ou negro, sen matices, e se dis que os hai, censúranche. E iso é penoso e perigoso, e favorece os intereses daqueles contra os que loitas", lamenta.

Cuestionadas sobre os motivos polos que non se pon o foco na súa loita, tamén contestan sen reviravoltas. "Porque os escándalos só interesan se afectan ao poder, e as mulleres na Igrexa non o temos". "Cousas como os abusos sexuais ou a homosexualidade afectan directamente o clero, e iso ten un tratamento distinto", razoa Marisa.

Empezan a ver a luz ao final dese túnel do que chaman un "ferver" que se estende por toda Europa. En España, fano baixo o paraugas da Revolta de Mulleres na Igrexa, que nace en marzo de 2020 partindo da plataforma Alcem-a-Veu, creada en Barcelona por diferentes colectivos de mulleres feministas católicas. Aquel ano, rememora Marisa, eran oito as cidades que se sumaron a unha concentración reivindicativa --que borrou a pandemia--, e este xa son 21 as localidades que este 5 de marzo acollerán actos.

Elvira responde rapidamente e sen reviravoltas unha última pregunta sobre se desexan aclarar algo: "Que hai esperanza". "A nosa achega non pode quedar oculta, non queremos estar caladas. Aí está a nosa loita e iranse conseguindo cousas, aínda que nós xa non o vexamos". "A pedra irá 'abalando', terza Marisa.

Membros de Asociación Abrandares Cristiás Galegas-Exeria. EXERIA | Fonte: Europa Press