Charo Rúa, a médica de helicóptero decana de España, xubílase: máis de 5.000 horas de voo e 10.000 servizos
Esta doutora compostelá leva no servizo desde antes de crearse o 061 e pide unha terceira aeronave en Lugo: "Pero eu xa non o vou ver".
Por Europa Press / Redacción | SANTIAGO DE COMPOSTELA | 08/03/2025 | Actualizada ás 11:43
Rosario García Rúa (Santiago, 1956), coñecida no gremio sanitario galego como Charo Rúa, é a médica de helicóptero decana en España "e probablemente de Europa". Aínda que "ninguén empeza nisto pensando en estar toda a vida", leva 34 anos no servizo e o próximo mes de xuño xubilarase aos seus 68 anos. "Pois creo que xa me é hora. Xa fixen dúas prolongacións cando ninguén pensaba que se podía prolongar nun traballo como este", sinala, nunha entrevista concedida a Europa Press na que confesa os seus dous principais plans unha vez se retire: "Primeiro, unha neta que está en camiño e que esperamos con moitas gañas; e, segundo, viaxar, que é o meu vicio inconfesable".
Rúa nunca imaxinou, cando empezou a estudar Medicina, que o seu día a día consistiría en asucar o ceo galego. Esta doutora compostelá fixo a súa tesina en pediatría e, cando acabou a carreira, especializouse en traumatoloxía. Estreouse no helicóptero en 1991, "moito antes" da propia fundación do 061 en Galicia, que non sería ata 1997. Chegou ao servizo aéreo de emerxencias a través de "un anuncio no xornal" que reclamaba persoal sanitario para un helicóptero. Pensou que era "un chiste", pero "non era 28 de decembro". "Presenteime e colléronme", lembra.
Aínda que xa no seu primeiro día, tras un servizo por unha convulsión en Muros en xullo de 1991, amagou con deixalo e pasar a outra especialidade, finalmente decidiu quedar e marcarse como reto estar, polo menos, "un par de anos". "Un par de anos que se converteron en 34", apostila. "Ninguén aguanta tanto tempo ininterrompidamente. Ninguén. As persoas empezan, están uns anos e logo vanse para unha oficina ou para un sitio máis tranquiliño", asegura, antes de reivindicarse como a médica de helicóptero "que máis tempo leva voando ininterrompidamente de España" e "de Europa probablemente, tamén".
"GÚSTAME MOITÍSIMO O MEU TRABALLO"
Charo Rúa ten "a sorte" de estar en boa forma física aos seus 67 anos. "Non é un servizo para empezar a traballar con 60 anos, nin de broma, pero cando levas traballando desde os 30 nisto e te mantes en boa forma, pois podes", explica. Outro dos segredos para acumular décadas de experiencia nas emerxencias aéreas é "que che guste". "Hai ese refrán que di que cando traballas no que che gusta é coma se nunca traballases. Neste caso é moi real, a min gústame moitísimo o meu traballo, creo que o domino moi ben, por tanto non me estresa e véxome moi capaz", manifesta Rúa, quen tamén ironiza coa idea de pasar consultas nun centro de atención primaria: "Dáme un xamacuco".
A súa xornada non é igual en todo o ano, pois o helicóptero traballa "de orto a ocaso". Pola mañá, chega á base situada xunto ao Hospital Provincial de Conxo antes de que saia o sol, ponse o uniforme e empeza o que chaman "o 'briefing' matutino": unha reunión cos pilotos para falar da meteoroloxía e as condicións de voo. Logo, unha vez revisan todo o material a bordo do helicóptero, "marchas outra vez para a base, tomas un café e estás co teléfono na man esperando a que sala un servizo".
"TRABALLAR SÓ ANTE A EMERXENCIA"
Que lle recomendaría a un mozo médico que quixese darlle a substitución? "Que lle ten que gustar moito a emerxencia. O traballo non é 'voar en helicóptero, que bonito é'; é traballar só ante a emerxencia e ti tes que solucionala. Non hai ninguén detrás para botar unha man", advirte. E isto é así porque, mentres nas urxencias dun hospital "hai un adxunto sempre", nun helicóptero do 061 o equipo sanitario consiste nun médico e un enfermeiro, aos que se suman un piloto e un copiloto. "Entón, o único truco é que che guste moito, que esteas disposto a sufrir esa presión durante toda a túa vida e que iso non che afecte á túa vida persoal", resume Rúa, xusto antes de engadir un consello adicional: "E que estudes moito, que te prepares moito".
"PRONTO NOS FIXEMOS MOI QUERIDOS"
O servizo do helicóptero sanitario arrincou en 1991 como unha aposta do entón presidente da Xunta, Manuel Fraga. De inicio, estaba dotado dunha aeronave en Santiago --agora xa unha segunda en Ourense-- e solicitábase marcando un número de teléfono "de nove cifras", non como agora, que é a través do 061. "Ao principio, a xente non che coñecía, non sabía moi ben se lles ías cobrar ou non. Parecíalles como algo moi fantasioso que puideses chegar á súa cuadra, ao seu traballo, á súa casa nun helicóptero. Pronto nos fixemos moi coñecidos na poboación e tamén moi queridos, máis do que merecemos", agradece. Botando a vista atrás, Charo Rúa non dubida de que "o servizo que máis impacto" lle causou foi o accidente do tren Alvia no barrio compostelán de Angrois, o 24 de xullo de 2013, no que morreron 80 persoas e máis de 140 resultaron feridas.
Con todo, "hai moitos outros servizos, moito menos mediáticos, con moitas menos vítimas, que che deixan igual de impactado que o Alvia". Rúa lembra como atendeu nun atropelo mortal a un neno cando se baixou do autobús escolar: "Pasou un camión e arroiouno diante da súa nai, que estaba alén da estrada". Tamén rememora outro episodio con final feliz. En pleno covid, cando os profesionais sanitarios tiñan que ir protexidos de arriba a abaixo, atendeu a un paciente que se caeu dun tellado de uralita e que presentaba "unha fractura de cranio horrorosa". "Pensas que se vai a morrer e despois de tres meses decátaste que está na súa casa e ata che ensinan un vídeo de que está a facer exercicio e movéndose e... guau! Pois claro que che deixa marcado e alégrache moito", relata.
"CADA VIDA QUE SALVAS É COMO UNHA MEDALLA"
A pesar das desgrazas que presencia practicamente a diario, admite que ten "moitísimos" servizos "gratificantes". "Non sempre, por desgraza, podemos salvar a vida da xente, pero cada unha que salvas é como unha medalla", sinala, cun sorriso de satisfacción no seu rostro. Aínda que non se atreve a dar unha cifra sobre cantas vidas salvou nestes 34 anos --"nin se me ocorre pensalo, non o sei"--, Charo Rúa si calcula que leva "entre 5.000 e 6.000" horas de voo, dos que deduce que quizá interveu nunhas 10.000 emerxencias desde aquela primeira en Muros tras a que prometeu non volver.
"UN SOLDO MOI MALO" AO PRINCIPIO
Sobre as condicións laborais nas máis de tres décadas de servizo, recoñece que "claro" que melloraron: "Cando empezamos cobrabamos moi pouco. Todo o mundo pensaba que cobrabamos un pasteiro porque foi unha idea de Fraga e dixeron que eramos recomendados de Fraga. Non, tiñamos un soldo moi malo". Todo cambiou coa constitución do que agora é o 061, en 1997, e cando en 2007 pasaron a formar parte da Administración autonómica. "Tivemos moitos anos bastante precarios, pero melloramos moito porque xa nos rexemos polo estatuto marco e as condicións e o soldo son mellores", subliña.
"Ti cando empezas neste traballo xa sabes que condicións laborais tes e o soldo que tes. Como todo o mundo, podemos protestar e pensar que nos tiñan que pagar máis, iso pensámolo todos. Non entanto, eu creo que as condicións non son malas", agrega. A todo isto suma que a creación da central do 061 e os avances técnicos supuxeron unha mellora na coordinación "moi potente" e agora os sanitarios traballan con "moita máis información". O que non variou foi o número de helicópteros dispoñibles en Galicia --Santiago e Ourense--, aínda que Rúa conserva "a esperanza" de que pronto se some un terceiro con base en Lugo e que algún poida voar as 24 horas. "Iso é o que está aí para mellorar, pero eu xa non o vou ver".
