Xeonllo ferido e o valeroso chan dos Lakota

As Badlands forman parte doutro territorio rapinado a lume e balas ós nativo-americanos, lexítimos poboadores orixinarios desta hogano primeira potencia do mundo. Nun extremo desas terras de dramática fermosura, os fillos do Tío Sam arrecuncharon os Lakota en Pine Ridge, a segunda maior reserva india dos Estados Unidos, situada en Dakota do Sur xa lambendo o norte de Nebraska.

Fiel ó meu estilo de xamán mugardés en adestramento, entrei en Pine Ridge desde Interior, unha aldea do Condado de Jackson de apenas noventa e catro habitantes. Tras unha necesariamente breve e prescindible visita a Wall, decidín percorre-la reserva toda antes de chegar a Wounded Knee, memoria fosilizada  da masacre de tódalas masacres nesa criminal historia que permitiu a creación dos Estados Unidos.

A empática viaxe con Auris e Dahon polas chairas que seguen as fermosísimas formacións das Badlands foi tamén silenciosa; mesmo a cobertura celular desapareceu de súpeto e a conversa con Leticia tivo que rematar de xeito abrupto. A medida que me adentraba na reserva ía decatándome da pobreza, illamento e monotonía da paisaxe. Como se fose anticipando a ferida infinda que non cesa, intuín ese baleiro humano, emocional e espiritual que, máis de cen anos despois, segue sen encherse en Pine Ridge. Un baleiro de ausencias físicas e vidas truncadas pola violencia consciente das mentes criminais do Tío Sam que permitiron tanta ignominia, epítome de tódalas masacres pretéritas e futuras.

A piques de rematar 1890, o exterminio dos indios nativo-americanos estaba chegando ó seu final pola letal combinación de pandemias descoñecidas antes da chegada do home branco e maila acción criminal do exército da futura primeira potencia do mundo. Sendo xa imparable o dominio do Tío Sam, os líderes indios e a poboación civil desarmada coidaron que a única maneira de resistiren era invocando o seu espírito colectivo (Chus chamaríalle Volkgeist) a través da danza. A sociedade civil Lakota convenceu o seu líder Touro Sentado de confiar nunha orixinal estratexia defensiva en forma de baile ou Ghost Dance que, xunto ás camisas máxicas, había protexelos das balas criminais do Sétimo de Cabalaría norteamericano. Mais nin as danzas nin as camisas espirituais conseguiron salva-la vida dos cento cincuenta homes, mulleres e nenos masacrados a sangue frío e sen piedade en campo aberto. As mentes dos seus fríos executores enlouqueceran polo medo a seren atacados, e sen dubidalo abriron fogo indiscriminadamente ante unha poboación civil desarmada que apenas puido defenderse. 

A danza, coma a música, conectábaos con esa dimensión máis elevada do ser humano, mais infelizmente tamén turbara completamente a mente do home branco e espertara os seus máis profundos e ancestrais medos; así se desatou a máis terrible e cruel masacre executada por Uncle Sam en solo norteamericano, como premonición e quizais ensaio doutras futuras masacres executadas en países e continentes diversos. 

E tamén así se produciu a piques de entra-lo ano 1891 a mortal ferida colectiva aínda hoxe aberta na poboación Lakota e nativo-americana, malia o fondo e serodio arrepentimento expresado un século despois polo Congreso e Senado norteamericanos. As desculpas, mesmo se sinceras, ás veces chegan demasiado tarde, cando xa as feridas son demasiadas e xigantescas. Tal aconteceu cos Lakota de Pine Ridge, humillados, masacrados e privados do que fora durante séculos o seu valeroso chan. Quizais iso axude a entender por que aínda hoxe o desemprego supera na reserva o oitenta por cento e por que alcoholismo, abusos varios e suicidios son igualmente rampantes.

Cheguei a media tarde a Wounded Knee pola Highway 27 e parei a fotografa-lo modesto memorial que lembra tan execrable masacre. Sentindo a ferida Lakota como propia, escoitei a chamada dos artesáns con lembranzas do seu valeroso chan e adoptei un dream catcher que desde entón alimenta o meu mundo onírico e que, pendurado do espello interior de Auris, coida en silencio tamén de Dahon e mais de min. Doíame a miseria actual daqueles artesáns Lakota e maila do meniño farrapento que me engaiolou con outro dream catcher á saída do conmovedor cemiterio e fosa común de Wounded Knee. A miña humilde colaboración non podía arredalos da marxinalidade nin de seren almas errantes, mais o seu magoado xeonllo era tamén o meu. Porque os galegos só temos Vento ferido, un Wounded Wind que malia a súa crueza en absoluto pode competir co tormento extremo de Wounded Knee.

Mesmo se na nación de Breogán apelamos ó martirio sufrido no ilocalizable Monte Medulio, como os casteláns fan coa resistencia numantina ante as lexións romanas, nin os galegos fomos masacrados polos romanos nin as sorianas maltratadas de maneira equivalente. Uns e outras podemos actuar como mártires de feridas pretéritas, mais cos nosos cómodos traballos e viaxando en confortables asentos de Boeing entre a Península e América non é crible tirármonos ó chan polo moito que nos feriron ventos pretéritos. 

Bo sería abandonarmos durezas silenciosas e ásperas faltas de calidez humana e sentirmos, todas e todos, empatía polas feridas profundas, esas si, dos Lakota nativo-americanos. A miña sensación sentida, a miña empatía e a miña solidariedade están con eles, como diría o inmortal Celso Emilio, preto “dos homes bos que sofren longo unha historia contada noutra lingua”. Ós Lakota arrincáronlle-la lingua, os fillos e a esperanza a lume e balas, e asemade a Terra que habitaban, hoxe reducida á máis mínima expresión. Mais, no fondo, o valeroso chan dos Lakota e o galego non son tan diferentes, mesmo se nós temos vento ferido e eles xeonllo ferido. Porque o océano que nos separa é unicamente físico e porque, como aínda din aló, “the measure of love is to love without measure”.