Pode estar a exposición ao radón, moi alta en Galicia, relacionada cunha enfermidade na que mutan as células sanguíneas?

O radón, un gas radioactivo natural con importante presenza en Galicia que se produce cando metais como o uranio ou o radio descompóñense nas rochas e o chan, é unha causa coñecida de cancro de pulmón e agora unha nova investigación publicada en 'Neurology' descubriu que a exposición a niveis elevados deste contaminante do aire en interiores asóciase cun maior risco de sufrir outra enfermidade en mulleres de mediana idade ou maiores que sofren ictus isquémico.

O ictus isquémico está causado por unha obstrución do fluxo sanguíneo ao cerebro e é o tipo máis común de ictus. A enfermidade, denominada hematopoiesis clonal de potencial indeterminado (CHIP, polas súas siglas en inglés), desenvólvese cando algunhas células nai hematopoiéticas, os compoñentes básicos de todas as células sanguíneas, sofren mutacións xenéticas a medida que unha persoa envellece. As células con estas mutacións replícanse máis rapidamente que as que non as teñen. Investigacións anteriores demostraron que as persoas con CHIP poden ter un maior risco de padecer cancros do sangue, como leucemia, e enfermidades cardiovasculares, incluído o ictus.

"O radón é un mutáxeno coñecido, o que significa que pode causar mutacións xenéticas. Tamén é unha preocupación crecente porque este gas se coa nos fogares e a exposición está a aumentar a medida que as prácticas de construción modernas fan que as casas sexan máis herméticas. Queriamos determinar se a exposición a altos niveis de radón está relacionada con esta enfermidade chamada CHIP, causada por mutacións xenéticas nas células nai hematopoyéticas", afirma o autor do estudo, Eric A. Whitsel, da Universidade de Carolina do Norte en Chapel Hill (Estados Unidos).

No estudo participaron 10.799 mulleres cunha idade media de 67 anos. Aproximadamente a metade das participantes sufriran un ictus ou coágulos sanguíneos. Para determinar a exposición ao radón, os investigadores relacionaron os domicilios particulares das participantes cos datos da Axencia de Protección do Medio Ambiente de EEUU (EPA) sobre as concentracións medias de radón en interiores por condado. A EPA recomenda que as concentracións medias de radón en interiores non superen os catro picocurios por litro (pCi/L).

Os participantes dividíronse en tres grupos. O grupo máis alto vivía en zonas onde as concentracións medias de radón eran superiores a catro pCi/L. O grupo intermedio vivía en zonas con concentracións medias de entre dúas e catro pCi/L. O grupo máis baixo vivía en zonas con concentracións medias inferiores a dúas pCi/L. A continuación, os investigadores utilizaron probas xenéticas para determinar que participantes tiñan mutacións típicas do CHIP. Os investigadores descubriron que o nove por cento dos participantes que vivían en zonas coa maior concentración de radón tiñan CHIP, en comparación co 8,4 por cento dos que vivían en zonas con concentracións medias e o 7,7 por cento dos que vivían en zonas coas concentracións máis baixas.

Tras axustar por factores como a idade, a educación, a raza e a etnia, os investigadores descubriron que os participantes con ictus isquémico que vivían en zonas coas concentracións máis altas de radón tiñan un 46 por cento máis de risco de CHIP, mentres que os que vivían en zonas con concentracións medias tiñan un 39 por cento máis de risco en comparación cos que vivían en zonas coas concentracións máis baixas de radón. O risco non aumentou nos participantes sen accidente cerebrovascular.

"Aínda que os resultados non apoian unha asociación entre o radón e o CHIP entre as participantes en xeral, si suxiren unha asociación entre o radón e o CHIP entre as participantes con ictus isquémico", afirma Whitsel. "Aínda non se confirmou a razón desta asociación. Necesítanse estudos futuros para explorar máis a fondo os posibles vínculos entre a exposición ao radón e o ictus, sobre todo tendo en conta que os actuais esforzos de detección e prevención do radón na sanidade pública céntranse unicamente no cancro de pulmón", engade. Unha limitación do estudo foi que só incluíu participantes femininas de mediana idade ou maiores, polo que os resultados poden non ser os mesmos para outras poboacións.