Un brazo móbil manual permite gozar dos relicarios do nove bispos e das pinturas murais de Santo Estevo

No corazón da Ribeira Sacra atópase o mosteiro de Santo Estevo de Ribas de Sil, un lugar onde a lenda conta que nove bispos se retiraron, morreron e foron enterrados entre os séculos X e XI, gardándose os seus aneis episcopais nunha pequena caixa de prata. A lenda era tan só un mito ata que a finais do 2020 uns traballos de restauración dos relicarios laterais da igrexa, onde se atopan os restos mortais dos bispos, descubriron os aneis no interior dunha bolsa de tea.

Encargada daquela restauración atopábase Vania López, restauradora que desde entón seguiu traballando en Santo Estevo de Ribas de Sil, onde, xunto ao seu equipo e a Diocese de Ourense, presentou un mecanismo que permite gozar á vez dos relicarios e do que se atoparon tras de si. Porque aínda que foron os aneis os que levaron a fama, detrás dos relicarios tamén apareceron pinturas murais, en concreto seis escenas da Biblia datadas entre o século XV e o século XVI.

Explícao López: "Queriamos atopar unha solución para que se puidese gozar tanto deles como das pinturas, todas do século XVI fóra dunha escena da Adoración dos Magos datada do século XV".

UN BRAZO MÓBIL

Así, puxéronse en contacto coa Catedral de Salamanca, onde tiñan constancia de que había un sistema que permitía esta posibilidade: un brazo móbil. Foi o elixido para que estean visibles os frescos bíblicos, así como os relicarios, dúas obras que entre si se atopan separadas, segundo as estimacións de Vania López, por tan só 100 anos.

Foi nese momento do proceso cando entrou Alfredo Díaz, o enxeñeiro que desenvolveu os brazos móbiles xunto ao arquitecto Fernando Bonrostro, "combinando estética e técnica" nun proceso similar ao da Catedral de Salamanca. "Cada templo é diferente e cada ancoraxe esixe que sexa distinto. Ademais, Patrimonio esixe respectar a contorna, entón hai que facer moitos anteproxectos e moitos estudos previos. Logo hai que ver as necesidades, aínda que pareza réplica do de Salamanca non o é, cada obra é única e con particularidade", sostivo Díaz.

O responsable explicou que o mecanismo móbil é manual para ser o menos agresivo posible coa contorna. Era importante para Patrimonio evitar un motor e para enxeñeiro e arquitecto tamén, polo que descartaron cables, motores ou botellas hidráulicas, que farían ruído ademais de molestia visual. Por iso, decidiuse por un proceso manual que leva dous celosías, unha ancorada directamente ao retablo, deseñada aproveitando a madeira do mesmo, e outra celosía, a principal, visible, aproveitando as ancoraxes que había na pedrería para facer a soportación. Un proceso foi posible co financiamento da Fundación Iberdrola

Agora, o seguinte obxectivo da restauradora é acabar a cabeceira e o retablo maior, unha obra de Juan de Anges, quen traballou na Catedral de Ourense e do que hai "pouca obra". O que xa non espera son máis pinturas: "Metinme detrás do retablo para ver se había máis pintura mural, porque normalmente a cabeceira era o sitio máis decorado, pero xa non se conserva" porque "se picou" a comezos do século XX.

Con todo, asegura que lle gustaría que "moitos historiadores viñesen e interesásense por isto e sacasen publicacións" deste atractivo situado na Ribeira Sacra, que de novo volverá aspirar a converterse en Patrimonio Mundial da humanidade

Vista das obras de restauración da Igrexa de Santo Estevo de Ribas de Sil. Rosa Veiga - Europa Press