Como frear o despoboamento na Galicia rural: fundacións locais e negocios propios para evitar a desaparición
A Fegamp urxe un financiamento estable e medidas estruturais para reducir a brecha entre o medio rural e o urbano.
Por Europa Press / Redacción | SANTIAGO DE COMPOSTELA | 19/04/2025 | Actualizada ás 14:00
O rural galego busca, con distintas actuacións, alternativas para garantir que non só a poboación que hai non se marche senón que os que veñen temporalmente opten por quedar. Fano con iniciativas impulsadas desde os seus concellos co obxectivo de garantir servizos que corren o risco de desaparecer cando, maioritariamente por falta de substitución xeracional, pechan ante a xubilación dos seus propietarios.
Este é o caso de Piñor, en Ourense, promovendo un bar para asegurar servizos próximos a un albergue e un centro cultural, ou de municipios como os de Pol ou Ribeira de Piquín, en Lugo, con iniciativas para prestar asistencia a un supermercado ou unha gasolineira. Noutras zonas como Moimenta, un pequeno núcleo na estrada que une Boiro e Noia, búscanse persoas interesadas para unha taberna que se aluga.
En declaracións a Europa Press, Lino Rodríguez, alcalde de Pol, explica que optaron por comprar 862 metros cadrados no lugar onde estaba situado o supermercado e unha pequena fábrica que facía embutido, ao retirarse o seu propietario e para que veciños da zona non tivesen que irse a outras localidades próximas como Castroverde.
"Quero que haxa un sitio onde poidan ir comprar", explica ao ser preguntado por que se optou por esta medida, que vincula coa falta de substitución xeracional. Neste sentido, apunta a un descenso progresivo da poboación debido a que os falecementos que se producen non son compensados cos nacementos. E iso a pesar de que, segundo especifica, chegan estranxeiros para traballar nas gandarías. "Pero baixamos todos os anos entre 30 e 40", indica sobre o número de falecidos.
URXEN MEDIDAS
Neste contexto, móstrase crítico tanto co Goberno central como coa Xunta. "Hai que crear postos de traballo e fixar poboación, necesitamos vivendas pero a que porta vou pedir", pregúntase ao asegurar que o consistorio "non ten medios" para abordar estas cuestións. "Non hai interese ningún en mover o rural, levo 17 anos e sempre é a mesma canción, temos un problema de man de obra, hai que formar a xente", asevera tamén para asegurar que no municipio teñen persoas dispoñibles pero "sen a documentación necesaria".
No caso de Ribeira de Piquín, o seu rexedor, Roberto Fernández, explica que alugaron unha gasolineira que levaba máis de dez anos pechada e que optaron por crear unha fundación municipal para impulsar proxectos "ante a falta de iniciativa privada". "A filosofía é a posta en funcionamento de proxectos abandonados e infravalorados". Agora, engade, xestionan "unha plantación de kiwi e unha instalación de produción de porco celta".
PROPOSTAS
"Somos un concello de 500 habitantes cunha liña demográfica descendente", apunta para soster que hai que actuar en dúas frontes. "Crear servizos e sacar adiante iniciativas abandonadas cun criterio sustentable e un manexo tradicional para pór en valor recursos e crear emprego".
No seu caso, fano a través da fundación e buscando axudas doutras administracións. "Queremos facer un centro de asesoramento agroecolóxico e seguir divulgando proxectos que facemos", afirma para citar, como exemplo, dar a coñecer a quen teñan un terreo abandonado as posibilidades existentes para darlle saída ou tamén iniciativas que permitan un "nexo" de unión entre a produción e a comercialización.
DEMANDAS DA FEGAMP
"Somos 313 concellos en Galicia compostos por 30.000 entidades singulares de poboación, o que ofrece unha idea da peculiaridade territorial galega, cuns núcleos de poboación moi diseminados e cunha orografía moi complexa, o que supón unha dificultade extrema para a prestación de servizos de competencia municipal", apuntan desde a Federación Galega de Municipios e Provincias (Fegamp) consultados respecto diso.
"Todo iso nun contexto de perda de peso do sector primario e non reconversión plena cara a outros sectores, de falta de financiamento para os concellos, con máis repercusión negativa nos máis pequenos do ámbito rural e de carencias na vertebración de gran parte do territorio".
"Ante iso, hai que apostar polo investimento produtivo, que aforra custos improductivos motivados polo despoboamento, apostando polo desenvolvemento económico e social do mundo rural". "Desde unha boa planificación administrativa e unha adecuada repartición de responsabilidades entre as administracións, a un financiamento estrutural estable que permita poder prestar servizos e dar resposta ás necesidades de máis poboación no ámbito rural", engaden.
Na mesma liña, desde a Fegamp inciden en que isto "esixe tomar medidas estruturais inmediatas para fixar e atraer nova poboación explorando novos nichos de emprego e actividade económica, reducindo a brecha entre o medio rural e o urbano co desenvolvemento de infraestruturas e de infoestructuras e reforzando os servizos básicos en todo o territorio adaptados á tipoloxía singular de cada área".
PROXECTOS
Por outra banda, a Fegamp remarca as súas propias iniciativas para a activación económica social no rural galego. "Participamos nos proxectos 'CEL Rural' e 'EC4Rural' de fomento da implantación de comunidades enerxéticas locais de autoconsumo na contorna rural e promovemos o proxecto 'Montes e Vales Orientais Territorio Rural Intelixente' en colaboración co GDR da zona, que desenvolve iniciativas como un programa de videoasistencia dirixido a maiores de 65 anos".
A iso suman outras como a plataforma 'Aldeas Vivas', para dar resposta á necesidade de vivendas, locais e terras de aluguer para o asentamento de novos veciños e veciñas. "Búscase colaborar no recambio xeracional no sector agrario, que os e as mozas poidan desenvolver o seu proxecto de vida na súa comarca e promocionar o emprendimiento e a creación de emprego local a partir de novas actividades relacionadas coa transición dixital e a economía sustentable", remarcan.
